Duurzaamheid: Biodiversiteit

Biodiversiteit en agrarisch natuurbeheer

Inleiding

Bollentelers telen hun producten in en met de natuurlijke omgeving. De bodem is de basis waarin de bollen groeien en water is onontbeerlijk voor de groei. Een omgeving met een goede natuurlijke toestand, schoon water en een levendige biodiversiteit, ook in de bodem, is van groot belang om de gewassen te laten groeien en bloeien.

Bloembollen bevatten relatief veel nectar en stuifmeel, essentieel voedsel voor insecten, onder meer om weerstand op te bouwen. Als de omringende beplanting nog weinig te bieden heeft, vliegen insecten massaal op de wel aanwezige bloeiende bloembollen.

Bollenvelden zijn een leefgebied en nestgelegenheid voor vogels; patrijs, gele kwikstaart en veldleeuwerik voelen zich er thuis en nestelen tussen de bollen. Maar ook weidevogels als scholekster en kievit vinden we veelvuldig in bollenvelden.

Bollenpercelen, met name op zandgronden, zijn grote delen van het jaar ‘bedekt’ met bolgewas, stro of groenbemester. 

Als bollenteler kunt u een belangrijke bijdrage leveren aan het versterken van de biodiversiteit in uw gebied en onderdeel zijn van de natuur in de regio. Als bollenteler heeft u  ook voordeel van een goede biodiversiteit in de teelt (functionele agrobiodiversiteit), denk aan een gezonde bodem. Maar het is mooi om een bijdrage te leveren aan een bloeiende omgeving.

Belang van en voor de sector

Een levendige biodiversiteit is van groot belang van en voor de sector en als bollensector willen we dan ook graag onze verantwoordelijkheid nemen. De druk op de ruimte in ons land neemt toe en daarmee ook de druk op de biodiversiteit. De sector zal dan ook een rol moeten spelen om die biodiversiteit te behouden en te stimuleren om de natuur in Nederland een impuls te geven en om een plek te kunnen behouden in de omgeving.

De druk op het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen neemt steeds verder toe en de beschikbaarheid neemt af. Het belang van een integrale benadering bij de teelt neemt dan ook toe, waarbij een complex van maatregelen noodzakelijk is om gewassen gezond te kunnen telen. Een gezonde en weerbare bodem en leefomgeving met een rijke biodiversiteit zijn daar een belangrijk onderdeel van. 

De pijlers van de biodiversiteit

De biodiversiteit bestaat uit vier pijlers. Elk bedrijf zal in zijn plannen voor een duurzame toekomst aandacht gaan besteden aan deze pijlers. Maar de bedrijven kunnen dit niet alleen oplossen, ook de overheid en de omgeving zullen een bijdrage moeten leveren om gezamenlijk deze opgaaf op te pakken en vorm te geven. De pijlers zijn:

  • Functionele agrobiodiversiteit
    Functionele agrobiodiversiteit draagt direct bij aan een gezonde en duurzame bollenteelt. Een gezonde bodem en gezonde planten zijn de basis voor een gezonde teelt. Deze maatregelen dragen bij aan het (financiële) resultaat van de onderneming. Elke ondernemer gebruikt maatregelen en natuurlijke processen om samen met de natuur een geïntegreerd teeltsysteem te realiseren (o.a. mineralisatie, stikstofbinding, evenwichtig bodemleven, natuurlijke vijanden, bestuiving). Hierbij passen ook maatregelen om ziekten en plagen in evenwicht te houden of te beheersen, zoals vruchtwisseling, groenbemesters en stimuleren van roofvogels in de omgeving om plagen te beheersen.
  • Landschappelijke diversiteit op het bedrijf
    Landschappelijke diversiteit is een aanvulling op de functionele agrobiodiversiteit en kan deze ondersteunen. Ze geven niet direct een waarde aan de teelt, maar zijn een belangrijke aanvulling om te zorgen voor schone lucht, schoon water en een levendige omgeving met een gevarieerde flora en fauna. Agrarische bedrijven kunnen elementen toevoegen die passen bij het bedrijf, de teelt, erf en omgeving. Denk aan akkerranden langs de sloten om emissie (afspoeling en verwaaiing) te voorkomen. Stimulering door een bijdrage in aanleg en onderhoud en kennis kan ondernemers helpen om dit verder in te vullen.
  • Regionale diversiteit (verbinding met de omgeving)
    De bollenbedrijven zijn onderdeel van een (cultuurhistorisch) landschap en deze landschappelijke waarden zijn van belang voor de omgeving. Mensen waarderen de sector voor hun bijdrage aan het beheer van het landschap en de bijdrage aan een gebied om te recreëren en te genieten van het landschap. Samen met de stakeholders in de omgeving kunnen maatregelen die de biodiversiteit versterken en passen bij het gebied, worden uitgevoerd. Deze rol van de bedrijven in de omgeving geeft ook waardering en erkenning.
  • Bescherming en stimulering van specifieke soorten (dieren/planten)
    Het beschermen of stimuleren van specifieke soorten kan een waardevolle bijdrage leveren aan het in stand houden van doelsoorten. Denk daarbij aan de patrijs, die door onder andere de aanleg van wintervoedselakkers en schuilplekken weer toeneemt in de bollenteeltgebieden. Agrarische collectieven en natuurverenigingen spelen hierin een belangrijke rol, onder meer door kennisoverdracht.

Agrarisch natuurbeheer op uw bedrijf?

U kunt op uw bedrijf maatregelen nemen om de biodiversiteit te vergroten en te werken aan een natuurinclusievere bollenteelt. Dit kan gaan over het zaaien van akkerranden, de keuze van groenbemesters, maatregelen op het erf, slootkantenbeheer en er zijn nog meer maatregelen te bedenken. Wilt u hier mee aan de slag en bent u op zoek naar informatie? De agrarische collectieven kunnen u hierbij helpen. Op de website van BoerenNatuur vindt u het collectief in uw omgeving. 

De collectieven voeren ook het Agrarisch Natuur- en Landschaps beheer (ANLb) uit. Er zijn financiële vergoedingen beschikbaar voor het uitvoeren van het agrarisch natuurbeheer. De collectieven kunnen u uitleggen wat de voorwaarden zijn om mee te doen. Ook zijn de agrarische natuurverenigingen goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in verschillende dossiers, zoals het Europese Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB).

Overige informatie

Online tool GroenWijzer. Deze tool kan helpen bij het maken van keuzes voor het inzaaien of aanplanten van een groenstrook. In de tool zijn de belangrijkste functies van de groenstrook opgenomen: plaagbeheersing, bestuiving en/of het creëren van een mooi landschap. Ook geeft de tool inzicht in de mogelijke risico’s van een groenstrook voor de teelt.  

Factsheet over Functionele akkerranden voor plaagbeheersing.

Op de website www.best4soil.eu vindt u informatie over bodemmaatregelen en ook het aaltjes- en schimmelschema. Hiermee kunt u informatie vinden over het effect van gewassen en groenbemesters op aaltjes en schimmels in de bodem.

Kennisportaal boerenlandvogels 

Factsheet Weidevogels Boerennatuur

Factsheet Natuurinclusieve landbouw met akkervogels

Op zoek naar een vogelwerkgroep in uw omgeving?

 

Foto's: Brand van der Pol